De meeste mensen deugen

Hoopgevend zonder onrealistisch te zijn, zegt Jan Terlouw.

Een diepgravend overzicht van wat er allemaal mis is met het idee dat wij mensen van nature slecht en onbetrouwbaar zijn, zegt Frans de Waal.

Een moedig pleidooi voor beschaving en menselijkheid, zegt Dirk De Wachter.

Ze hebben het allemaal over het boek van Rutger Bregman: ‘De meeste mensen deugen’.

En dat ze gelijk hebben. Ik lees dit boek van maar liefst 475 pagina’s (zonder voetnoten) in bijna één ruk uit. Een aantal bekende en minder bekende historische zaken komen aan bod -Rutger is dan ook een historicus- maar hij laat hier een heel ander licht op schijnen dan wat we er meestal over lezen of horen. Anders gezegd, hij vertelt de ongekleurde waarheid. Wat kunnen we écht leren van het Stanford Prison Experiment? Of van de schokmachine van Milgram? Ook het mysterie van Paaseiland wordt onder de loep genomen en verklaard. En, wat blijkt? Mensen zijn niet altijd zo gemeen als de media ons laat uitschijnen. Tenzij je ze heel sterk manipuleert natuurlijk.

Wat Rutger doet in dit boek, is trachten aan te tonen dat wij een homo puppy zijn. We doen aan Survival of the Friendliest. Een aantal kenmerken die wij als mens hebben zijn uniek in het dierenrijk; we zijn de enigen die blozen, een typische sociale vaardigheid. We hebben tevens als enigen zoveel oogwit dat anderen onze kijkrichting kunnen volgen; noem ons gerust een open boek, of zoals Rutger het mooi zegt: ‘onze emoties lekken aan alle kanten uit ons lijf’. Rutger draagt hiervoor meerdere voorbeelden en wetenschappelijk bewijs aan uit de psychologie, biologie, economie en archeologie. Maar waar het bottomline op neerkomt, is dat wij een hypersociale leermachine zijn, die zijn geboren om te leren, te verbinden en te spelen.

En dan blijkt dat de meesten onder ons wel degelijk deugen. Eigenlijk lijken we allemaal op elkaar. We kunnen er dus maar best voor zorgen dat we ons zicht op de werkelijkheid niet verliezen. Of hoe Rutger het zegt, het zijn maar enkele lelijke toetsenbordridders die verantwoordelijk zijn voor bijna alle haat op Social Media, en dan nog kan het een lieve vriend of trouwe mantelzorger zijn.

En ja, ik erger me ook aan sommige zaken in het straatbeeld. Gelukkig geeft Rutger ook tien leefregels mee om terug een juist zelfbeeld te krijgen. We zijn geen egoïsten, beesten of erger. Een betere wereld begint bij onszelf, niet enkel bij jezelf. Door een realistischer mensbeeld ga je immers ook anders naar anderen kijken.

Dus, laat ons uitgaan van het goede, stel vragen, en vermijd het nieuws, dit zijn pas de uitvergrote uitzonderingen.

En anders, ga op reis! Zoals Mark Twain al zei, al heel lang geleden (in 1869 om precies te zijn):

Reizen is dodelijk voor vooroordelen, intolerantie en kleingeestigheid.